Hericium erinaceus, czyli soplówka jeżowata – niezwykły grzyb stymulujący wzrost komórek nerwowych
Grzyby wielkoowocnikowe od dawna są chętnie spożywane przez ludzi ze względu na swoje walory smakowe, zapachowe, terapeutyczne. Grzyby pobudzają apetyt, urozmaicają pożywienie i są źrodłem przeciwnowotworowej ergotioneiny Mogą być również źródłem substancji biologicznie aktywnych: terpenoidów, steroidów, polifenoli, poliglikanów, alkaloidów o działaniu przeciwrakowym, stymulujących układ odpornościowy (1, 2, 3).
Soplówka jeżowata to grzyb o działaniu nootropowym. Obecne w niej składniki aktywne (głównie erinacyny) stymulują produkcję czynnika wzrostu nerwów (ang. Nerve Growth Factor – NGF). Czynnik ten z kolei ma zasadnicze znaczenie dla zwiększenia tempa wzrostu neuronów i może wpływać korzystnie na plastyczność mózgu. NGF odpowiada także za prawidłowy metabolizm neuronów oraz wspiera proces mielinizacji. Mielina to warstwa komórek tłuszczowych otaczająca aksony komórek nerwowych. Odpowiedni poziom mieliny jest niezbędny dla prawidłowego przepływu impulsu nerwowego wzdłuż aksonów, czyli do komunikacji międzyneuronalnej. Stymulowanie produkcji mieliny może mieć więc bardzo korzystne skutki w usprawnianiu procesów myślowych, czy też w zapamiętywaniu.
Istnieje zależność pomiędzy poziomem intelektualnym a zdolnością do tworzenia nowych połączeń synaptycznych. Powstawanie nowych synaps jest z kolei skorelowane z ilością dostępnego czynnika wzrostu nerwów. Udowodniono, że NGF ułatwia neuronom tworzenie połączeń między nimi.
Pierwsze badania dotyczące wpływu soplówki na regenerację nerwów przeprowadzili w 1991 roku uczeni z Japonii. Natomiast w 2009 roku wykonano badania kliniczne mające potwierdzić korzystny wpływ tego grzyba na usprawnienie procesów myślowych. W eksperymencie uczestniczyło 30 pacjentów, u których zdiagnozowano zaburzenia kognitywne. Podzielono ich na dwie grupy. W jednej chorzy przyjmowali 250 mg wyciągu z grzybów 3 razy dziennie, w drugiej natomiast taką samą dawkę placebo. Suplementację prowadzono przez 16 tygodni. Po tym czasie ochotników obserwowano przez kolejne 4 tygodnie. Jako potwierdzenie wpływu grzyba na OUN pacjentów poddawano testom na inteligencję. Znacznie lepsze rezultaty osiągali pacjenci przyjmujący ekstrakt z Hericium erinaceus (soplówki jeżowatej).
Uprawa grzybów stanowi obecnie ważną część biotechnologicznego przemysłu, a ich udział na całym świecie znacząco wzrósł na przestrzeni ostatnich dekad. Shimeji jest pojęciem określającym ponad 20 różnych gatunków grzybów. Przetłumaczona z języka japońskiego nazwa to grzyby rosnące w głębokim lesie, podczas pory deszczowej. Jest bardzo popularnym składnikiem kuchni Dalekiego Wschodu.
Obecnie największe jego ilości uzyskuje się z uprawy. Już w latach 70. patent na uprawę shimeji miała japońska firma Hokto Corporation (4, 5). Buna shimeji jest grzybem wartościowym, zawierającym znaczące ilości potasu, żelaza, protein, ryboflawiny, niacyny i witaminy D2. Oprócz tego stwierdzo- no obecność β-D-glukanu i polisacharydów o działaniu immunostymulującym (6). Odmiana brązowa ceniona jest ze względu na swoje kulinarne właściwości (7).
Hericium erinaceus jest gatunkiem grzyba, który od dawna jest ceniony w medycynie chińskiej oraz od kilkunastu lat budzi zainteresowanie naukowców. W skład grzyba wchodzi wiele cennych substancji, które wykazują działanie przeciwnowotworowe, stymulujące wzrost komórek nerwowych, zmniejszające poziom cholesterolu, pobudzające funkcjonowanie przewodu pokarmowego głównie żołądka i wątroby, pobudzające funkcjonowanie śledziony, wzmagające pracę mózgu (8).
Aktualne badania oraz doświadczenia medycyny chińskiej zalecają stosowanie Hericium erinaceus w stanach chorobowych takich, jak: choroba Parkinsona i choroba Alzheimera, choroby nowotworowe, stwardnienie rozsiane, zaburzenia funkcjonowania żołądka, stany zapalne przewodu pokarmowego, wrzody żołądka i jelit. Dodatkowo, grzyby poprawiają odporność organizmu, działają przeciwzapalnie, ułatwiają i skracają proces gojenia ran (8).
Hericium erinaceus odgrywa również bardzo ważną rolę w kuchni azjatyckiej, jest bardzo cenionym grzybem głównie ze względu na delikatny smak przypominający krewetki i łagodny aromat grzybowy. Soplówka posiada właściwości poprawiające funkcje trawienne przewodu pokarmowego, dlatego dodany do potraw ułatwia ich trawienie.
1. Takahashi H.,Ohno N., Adachi Y.: Association of immunological disorders in lethal side effects of NSAIDs on beta-glukan administered mice. Fems Immunol. Med. Microbiol. 2001; 31: 1-14. – 2. Tzia- nabos A.O.: Polysaccents uctural aspects and biologic function. Clin. Microbiol. Rev.2000; 13: 523-533. – 3. Smith J.E., Rowan N.J., Sullivan R.: Medicinal Mushrooms: their therapeutic properties and current medical Osage with special emphasis on cancer tretments. Cancer resaerch UK; University of Strathclyde, May 2002 (3A,8). – 4. Ohta A.: Culture conditions for commercial production of Lyophyllum shimeji, J. of the Mycol. Society of Japan, 1998; 39: 13-20. – 5. Kawai T., Hashimoto M., Sugimori T., Kusala K., Kita A.: Fungal bed cultivation method of Hon-shimeji mushrooms. J. of the Mycol. Society of Japan, 1994; 35: 192-195. – 6. Augustin J.: Glucans as modulating polysaccharides, their characteristics and isolation from microbiological sources. Biologie Bratislava 1998; 53(3): 227-282. – 7. Pegler N.: Useful fungi of the world: the Shii-take, Shimeji, Enoki-take, and Nameko mushrooms Mycologist. 2003; 17: 1-5. – 8. Hazekawa M., Kataoka A., Hayakawa K., Irie K., Akitake Y., Yoshida M., Fuijioka T., Egashira N.: Neuroprotective Effect of Repeated Treatment with Hericium erinaceum in Mice Subjected to Middle Cerebral Artery Occusion. J. of Health Science. 2010; 56(3): 296-303.
